Cách dịch tăng giảm hành thể trong câu hành động của tiếng Hán sang tiếng Việt, từ góc độ văn bản học và văn hóa chức năng

Abstract

Câu hành động trong tiếng Hán là câu mang tính chất thuật lại hành động; câu đầy đù thường có các thành phần sau: thời gian + địa điẽm + hành thê + động ngữ. Trong đó, chi có động ngữ là thành phần chính, các thành phần khác có thể vắng mặt trong câu. Bài viết tiến hành khảo sát 80 hồi bàn gốc “Hồng Lâu Mộng” và bản dịch tiêng Việt tương đương của dịch giả Vũ Bội Hoàng cùng nhóm dịch, tác giả dùng cách thức hóa bản dịch, đối chiếu theo từng câu tiếng Hán và Việt tương đương và phát hiện ra rằng, câu tiếng Hán khi dịch sang tiêng Việt có sự tăng và giảm vê hành thê. Tuy nhiên, hành thể tăng lên chiếm tỉ lệ lớn hơn (904 câu tăng hành thê. chiêm 7,06% câu hành động), trong khi đó giảm hành thê giảm có tỉ lệ rât thâp (87 câu, chiêm 0,68% câu hành động). Từ góc độ vàn bản học, việc tăng hành thế này giúp cho các câu được hoàn chinh hơn về mặt hình thức, dễ hiêu hơn vê mặt ý nghĩa, và do liên kêt giữa các câu trong đoạn yêu, không có kha năng bao trùm lên đoạn nên cân tăng hành thê. Từ góc độ văn hóa chức năng, việc tăng giảm hành thê có liên quan đến vãn hóa giao tiếp của người Việt Nam, đặc biệt khi người dưới đôi đáp người trên thường tăng hành thể, và ngược lại, khi người trên nói với người dưới thì thường giám hành thế. Bài viết nhăm giải thích sự tăng giảm hành thô và đưa thêm phương thức dịch mới.