Tây thú trình lục: sự hiện diện của lính thợ Việt trong thế chiến thứ I (1914-1918)

Abstract

Trong chiến tranh thế giới lần thứ I (1914-1918), cỏ sự tham gia của khoảng 93 ngàn lính thợ từ Đông Dương [travaillcurs indochinois] - nơi khi đó là thuộc địa của Pháp ở châu Á. Cuộc đại chiến này đã khiến tương quan thế giới biến đổi dữ dội cả trong phương diện vật chất và tinh thần. Khai thác hồ sơ lưu trữ về sự hiện diện của người Việt trong cuộc thế chiến thứ 1 ở châu Âu, bao gôm tài liệu Hán Nôm và những tài liệu khác trong Lưu trữ hải ngoại Pháp (Archives nationales d’outre-mer, viết tắt: ANOM) cho thấy hành trinh thực tế và diễn biến nhận thức từ Việt Nam sang Pháp cùa những người lính thợ được tuyển mộ. Đặt trong mối tương quan với nhiêu tài liệu cùng chú đề, bài viết tái hiện một giai đoạn của lịch sừ di dân lao động và hành trình hướng ngoại của người Việt đầu thế kỷ XX.