Đi tìm Tiên khách thời Lý

Abstract

Tiên nữ vũ công thiên đình (Apsara) vốn là các thị nữ của thần Indra. Khi Phật giáo hưng thịnh ở Ấn Độ, rất nhiều thần linh, con vật linh trong Hindu giáo đã gia nhập thần điện Phật giáo. Các Tiên nữ thiên đình thời Lý, Trần xuất hiện ở vị trí khiêm tốn, đúng với thân phận của mình, đang thực hiện nghi lễ dâng hoa cúng dường chư Phật. Xét về dạng thức và nguồn ảnh hưởng thì Tiên nữ trong các ngôi chùa người Việt thời Lý, Trần chủ yếu là dạng Tiên nữ Apsara. Trong bài viết này, chúng tôi xin đặt lại vấn đề về cách giải thích chữ tiên khách lâu nay, từng được nhắc đến trên tấm bia Đại Việt quốc Lý gia đệ tứ đế Sùng Thiện Diên Linh tháp bi.