Bia gia tộc và một số khía cạnh của văn hóa gia tộc ở Việt Nam

Abstract

Bia gia tộc (bia dòng họ) là loại bia quý trong mỗi gia đình ở Việt Nam. Trước năm 1945, hầu hết các dòng họ đều có loại bia này, bia thường được dựng vào những dịp dòng họ có việc lớn như xây dựng từ đường, bầu hậu tộc... và có sự chứng kiến của các thành viên trong họ. Đến nay, bia gia tộc vẫn còn số lượng khá lớn, chiếm tỷ lệ đáng kể trong hệ thống bia đá ở Việt Nam. Việc nghiên cứu loại văn bia này sẽ rất có ích cho việc tìm hiểu về tộc ước, gia phả, những người đỗ đạt... của các dòng họ Việt Nam. Trên cơ sở tổng hợp, thống kê các số liệu về thác bản bia hiện có ở Viện Nghiên cứu Hán Nôm (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam), bài viết tập trung phân tích nét đặc sắc của văn hóa gia tộc qua các bia gia tộc ở Việt Nam theo các chủ đề chính: bia ghi về nhà thờ họ, bia ghi gia phả dòng họ, bia hậu tộc, bia tộc ước, bia về những người đỗ đạt trong họ.