Hệ thống thần linh của người Dao Quần Chẹt: nghiên cứu đối sánh giữa tranh thờ và sách cúng

Abstract

Người Dao Quần Chẹt nói riêng, người Dao nói chung và nhiều dân tộc khác ở Việt Nam thường tin rằng tất cả mọi vật đều có linh hồn và linh hồn luôn gắn liền với thể xác, khi thể xác mất đi (chết, bị hủy diệt, ...) thì hồn sẽ biến thành ma. Vì vậy, ở bất kỳ nơi nào trên trái đất cũng đều có hồn và ma. Họ cũng cho rằng ma quỷ, thần thánh chia thành hai loại: ma lành, ma dữ và sẽ tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đến tất cả các mặt về đời sống tâm linh, tôn giáo cũng như xã hội của từng cá nhân và cộng đồng tộc người. Năm 2021, tác giả đã bước đầu xác định được hệ thống thần linh tối cao của tộc người - qua tranh thờ của người Dao Quần Chẹt. Tuy nhiên, khi tiếp xúc với sách cúng, tác giả cũng đồng thời phát hiện ra thần linh trong sách cúng và trong tranh thờ có sự chênh lệch rõ ràng: về số lượng, về hình dáng, trang phục, pháp khí... Vì vậy, trong bài viết này, qua việc đối sánh giữa tranh thờ và sách cúng, tác giả muốn một lần nữa làm rõ hơn về hệ thống thần linh của người Dao Quần Chẹt.