Nghiên cứu các mối quan hệ gia đình ở Việt Nam qua hai tập niên : kết quả và một số vấn đề đặt ra

Abstract

Sử dụng các kết quả nghiên cứu về gia đình Việt Nam được công bố trong giai đoạn 2001-2020, bài viết nêu lên một số phát hiện chính về bốn mối quan hệ gia đình ở nước ta trong hai thập niên qua: Quan hệ vợ chồng, quan hệ cha mẹ - con vị thành niên, quan hệ cha mẹ - con đã xây dựng gia đình, và quan hệ anh chị em ruột đã có gia đình riêng. Kết quả cho thấy vai trò người chồng với tư cách là chủ gia đình vẫn tiếp tục phổ biến mặc dù tỷ lệ hai vợ chồng cùng quyết định công việc gia đình đã tăng lên; việc phân công lao động trên cơ sở giới còn duy trì, mặc dù đã có sự chia sẻ cân bằng hơn giữa nam và nữ; những cách thể hiện tình cảm mới giữa vợ và chồng tăng lên. Các bậc cha mẹ quan tâm, đầu tư đến việc học tập, quan hệ bạn bè, chăm sóc con cái ngày càng nhiều hơn, tuy nhiên một số cha mẹ chưa dành thời gian cho con cái; nội dung và phương pháp giáo dục con đã thay đổi theo xu hướng mới của xã hội, song một bộ phận trẻ em vẫn đang chịu các hành vi bạo lực cùa cha mẹ. Quan hệ anh chị em ruột có đặc trưng là sự gắn kết và bình đẳng, dân chủ nhưng vẫn giữ ngôi thứ trong quan hệ với bên ngoài; đồng thời mối quan hệ đó thể hiện rõ trong đời sổng tinh thần, tâm linh hơn là đời sống kinh tế. Bài viết kết luận với một số vấn đề cần quan tâm về chính sách cũng như định hướng nghiên cứu.