Văn nghệ du lịch: Vấn đề bảo tồn di sản và “Cái chân thực được dàn dựng”

Abstract

Với thế mạnh về tài nguyên di sản văn hóa tộc người đa dạng, phong phú, du lịch văn hóa trở nên phố biến ở Việt Nam trong những năm gần đây. Hầu hết các địa phương đều quan tâm phát triển loại hình du lịch này. Các tiết mục văn nghệ truyền thống trở thành một cách biểu đạt bản sắc văn hóa dân tộc đối với du khách, đồng thời là những sản phẩm địa phương được tạo dựng nhằm phát triển du lịch. Vấn đề mối liên hệ giữa phát triển du lịch với bảo tồn di sản văn hóa đang trở nên nóng trên nhiều diễn đàn. Với luận thuyết "cái xác thực được dàn dựng ", những sản phẩm du lịch như lễ hội, nghệ thuật biểu diễn, trang phục, ẩm thực... được phục dựng, tái tạo lại, có còn "đích thực " là di sản văn hóa truyền thống hay không? Điều đó có ý nghĩa gì đối với bảo tồn/bảo vệ di sản văn hóa? Một số ý kiến cho rằng việc khai thác văn hóa truyền thống dân tộc, trong đó có nghệ thuật trình diễn (một loại di sản văn hóa phi vật thể), làm sản phẩm du lịch sẽ khiến di sản văn hóa "méo mó ”, phá hỏng di sản. Bài viết này đưa ra quan điểm rằng việc đó không những không làm hỏng mà còn góp phần tích cực bảo tồn phát huy di sản văn hóa dân tộc.