Tìm hiểu địa danh Bỉm Sơn qua tư liệu Hán Nôm

Abstract

Thị xã Bỉm Sơn là một đơn vị hành chính thuộc tỉnh Thanh Hóa. Bỉm Sơn nằm hai bên đường thiên sứ Bắc Nam (Quốc lộ 1A ngày nay), nơi giáp ranh giữa tỉnh Thanh Hóa và Ninh Bình. Nhìn trên bản đồ hành chính phía đông thị xã Bỉm Sơn giáp huyện Nga Sơn, phía Tây và phía nam giáp huyện Hà Trung (cùng tỉnh), phía bắc giáp thị xã Tam Điệp (tỉnh Ninh Bình). Đây là miền đất có lịch sử, văn hóa từ lâu đời, trên địa bàn còn lưu nhiều cơ sở thờ tự tôn giáo, tín ngưỡng như: Đền Từ Thức với truyền thuyết Từ Thức gặp tiên, đền Sòng Sơn với tín ngưỡng thờ chúa Liễu Hạnh, chùa Khánh Quang nơi tu hành của Thiền sư Chuyết Chuyết, đèo Ba Dội nổi tiếng với tấm bia khắc bài thơ ngự chế của vua Thiệu Trị từ năm 1842 khi kinh lý qua đây. Tuy nhiên, với người dân Bỉm Sơn cũng như những người yêu mến miền quê “đất Bỉm” vẫn trăn trở chưa lý giải được tại sao lại có danh xưng Bỉm Sơn, hay danh xưng Bỉm Sơn có từ bao giờ? Qua việc khảo sát, sưu tầm tư liệu Hán Nôm và tư liệu văn hóa dân gian tại “xứ Bỉm ”, bước đầu chúng tôi có những kiến giải về địa danh Bỉm Sơn.