Tiến trình ra đời các quốc gia dân tộc trên bán đảo Balkan (1804-1914)

Abstract

Sự bất ổn của những đế quốc đa sắc tộc láng giềng và tham vọng của các cường quốc càng khích lệ hơn nữa tham vọng thàn h lập các nhà nưóc lớn, bao gồm các vùng đất có đại đa số người Hy Lạp, người Serbia, người Bulgaria, người Rom ania sinh sông trong một không gian lãnh thổ duy nhất đã khiến cho đời sống quan hệ quốc tế ở khu vực này vốn đã phức tạp lại càng phức tạp hơn. Bên cạnh sự can thiệp, chi phốỉ, thao túng của các cường quốc châu Âu, giờ đây, lại xuất hiện thêm sự mâu thuẫn giữa các quốc gia Balkan. Nguồn cơn của những mâu thuẫn này xuất phát từ sự thay đổi về diện tích lãnh thổ của các “quốc gia lịch sữ ' trên bán đảo đã làm biến dạng đường biên giâi, cũng như từ những xúc cảm dân tộc m ãnh liệt được thêu dệt nên từ những câu chuyện cổ tích về một quá khứ huy hoàng xa xưa của dân tộc. Chính điều này đã khiến cho các nước Balkan từ chỗ đồng minh trong cuộc chiên tranh chống lại quân Thổ đã chuyển sang chém giết lẫn nhau vì đất đai, dân cư. Bên cạnh đó, chủ nghĩa dân tộc và những vị qu ân vương ngoại quốc, hoặc ít nhất là những vị quân vương có dịp được tiếp xúc vói hệ thống giáo dục và tư tưởng ở nước ngoài, thường tỏ ra không hòa hợp. Tất cả những điều đó cộng thêm vối việc không quốc gia nào trong số kể trên có được sự đồng nhất về dân tộc, đã khiến cho việc hình thành nên những quốc gia ổn định gần như là không thể. “Balkan hóa” đã trở thành một diễn đàn của chia cắt chính trị, chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi và những cuộc huynh dệ tương tàn đến nay vẫn chưa có hồi kết. Nói cach khác, Balkan đã trở thành một “thùng thuốc súng” ở châu Âu chỉ trực chờ một mẩu lửa để bùng lên thành một đám cháy lớn, và mồi lửa đó cuối cùng cũng được nhóm lên tại Sarajevo ngày 28-6-1914.