Phát hiện mới về thư tịch hán văn sứ trình Việt Nam: Khảo biện tác giả khuyết danh triều Tây Sơn của sử trình thi tập

Abstract

Quyển 8 của bộ Việt Nam Hán văn Yên hành văn hiến tập thành (Việt Nam sớ tàng biên đã in lại văn bản Sứ trình thi tập mang ký hiệu A.l123 lưu trữ tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm (VNCHN), đồng thời nhận định tác giả của sách này chắc chắn không phải người được ghi trên sách là Phan Thanh Giản (1796-1867), mà là một sứ thân khuyết danh triều Tây Sơn từng sang Trung Hoa, nhưng chưa có căn cứ để xác định là ai. Giới học thuật nghiên cứu về vấn đề tác giả của thi tập chữ Hán này, có người cho rằng là người đồng hành với sứ thần triều Tây Sơn Nguyễn Đề (1761-1805), có người chủ trương đây không phải là sáng tác của một người trong một thời diểm. Tác giả bài viết thông qua việc thu thập tư liệu và khảo sát điền dã, đã phát hiện được kết quả nghiên cứu mới nhất, xác định đó là tập thơ chữ Hán của một sứ thân triều Tây Sơn, Nguyền Thế Trực còn gọi là Nguyền Viết Trực (1745-1807), vào năm Cảnh Thịnh nguyên niên (1793) đã cùng Chánh sứ Ngô Thời Nhậm (1746-1803), Át Phó sứ Nguyền Văn Thái đi sứ Trung Hoa cáo tang và cầu phong.

The 8th volume of the Vietnamese Chinese Yarning Literature Collection (Collected in Vietnam) had included a copy of the work Shi Cheng Shi Ji which archived by the Institute of Sino-Nom Studies with the archive number of A.l 123, and suggests that Phan Thanh Gian (1796-1867), who has his name written on the book, is actually not the author of this book, but an unknown envoy of the Tay Son dynasty who had also attended the trip to China. The academia has several discussion about the author of this work, one suggestion is it belongs to Nguyen De (1761 -1805) who had accompanied the Tay Son envoys; another suggestion is that the work was not created by one person at a time. By the results of fieldwork and searching evidence, we have discovered the envoy who is the real author of the Chinese written poems collection - Shi Cheng Shi Ji. This envoy is Nguyen The True, also known as Nguyen Viet Truc (1745-1807). In the first year of Jing Sheng era (1793), he had accompanied the chief ambassador Ngo Thoi Nham (1746-1803) and the deputy ambassador Nguyen Van Thai on the mission to China to report the funeral of the late king - Quang Trung - and seek the acknowledgment and crowning for the new king from the emperor of Qing.