Chủ thể phi quốc gia trong hợp tác biển và một số hàm ý chính sách đối với Việt Nam

Abstract

Sự tham gia ngày càng nhiều của các chủ thể phi quốc gia vào các hoạt động hợp tác biển làm gia tăng thách thức trong việc quản trị đại dương dựa trên luật lệ. Đối với Việt Nam, đẩy mạnh hợp tác biển là một chủ trương đang được Đảng và Nhà nước khuyến khích. Tuy nhiên, nhận thức, cơ chế chính sách và pháp lý liên quan đến sự tham gia của các chủ thể phi quốc gia ở Việt Nam trong lĩnh vực này chưa đồng bộ và toàn diện, chưa thúc đẩy được sự tham gia và bảo đảm quyền lợi của các chủ thể này trong hợp tác biển. Do vậy, bài viết tập trung làm rõ địa vị pháp lý và vai trò của các chủ thể phi quốc gia trong hợp tác biển, thông qua nghiên cứu các văn bản luật quốc tế, luật quốc gia và các thỏa thuận hợp tác biển. Nghiên cứu cho thấy các chủ thể phi quốc gia có sự tự chủ và độc lập nhất định. Tuy nhiên, không thể phủ nhận sự tồn tại ý chí quốc gia tác động lên các chủ thể này. Bên cạnh đó, sự tham gia của các chủ thể phi nhà nước trong hợp tác biển, đặc biệt trong khuôn khổ các thỏa thuận song phương, thường liên quan đến các lĩnh vực ít nhạy cảm, tạo cơ sở cho các quốc gia có thể hợp tác tạm thời khi chưa giải quyết được tranh chấp. Trên cơ sở đó, nhóm tác giả đưa ra một số khuyến nghị chính sách để phục vụ công tác quản trị đại dương theo hướng bao trùm và toàn diện.