Tiêu chí lựa chọn án lệ của một số quốc gia trên thế giới và kinh nghiệm cho Việt Nam

Abstract

Ở hầu hết các nước trên thế giới, án lệ ngày càng đóng vai trò quan trọng. Điều này có nguyên nhân từ những khiếm khuyết của pháp luật thành văn. Trong trường hợp pháp luật không có quy định hay quy định không rõ ràng thì Thẩm phán được xem như là nhà lập pháp bổ sung, hay nói cách khác Thẩm phán có vai trò sáng tạo luật khi đưa ra những giải pháp giải quyết những vụ việc cụ thể. Do vậy, việc xây dựng và ban hành án lệ phục vụ cho việc xét xử tại các nước đã và đang ngày càng được quan tâm. Song, không phải tất cả các bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của tòa án các cấp đều trở thành án lệ. Bản án, quyết định để trở thành án lệ phải đáp ứng những tiêu chí lựa chọn nhất định. Ở các quốc gia khác nhau thì tiêu chí lựa chọn án lệ cũng sẽ khác nhau. Tuy nhiên, với xu hướng hội tụ, tiêu chí lựa chọn án lệ của các quốc gia nhìn chung thường có một số điểm tương đồng. Bài viết nêu khái niệm án lệ; phân tích tiêu chí lựa chọn án lệ của một số quốc gia trên thế giới và rút ra bài học kinh nghiệm cho Việt Nam.

In most countries around the world, case law plays an increasingly important role. This is caused by defects in written law. In cases where the law has no regulations or unclear regulations, the Judge is considered an additional legislator, or in other words, the Judge has the role of creating the law when providing solutions to resolve the specific cases. Therefore, the construction and promulgation of precedents to serve trials in other countries has been and is receiving increasing attention. However, not all legally effective judgments and decisions of Courts at all levels become precedents. For a judgment or decision to become case law, it must meet certain selection criteria. In different countries, the criteria for selecting case law will also be different. However, with the trend of convergence, criteria for selecting case law of countries generally have some similarities. The article Introduces the concept of case law; analyzes criteria for selecting case law of some countries around the world and draws some lessons for Vietnam.