Kỳ Đồng Nguyễn Văn Cẩm (1875-1929) qua tài liệu Hán Nôm trong lưu trữ hải ngoại Pháp: về một số vấn đề xã hội Việt Nam thời thuộc địa

Abstract

Nguyễn Văn Cẩm, tức Kỳ Đồng (1875-1929) là nhân vật ái quốc đáng chú ý trong sử Việt giai đoạn thuộc Pháp. Ông hưởng dương 54 tuổi và có tới gần 40 năm phải sống xa Việt Nam, ở những xứ thuộc địa của Pháp. Dù vậy, với vai trò từ một “đứa trẻ thần kỳ” [Kỳ Đồng: I’enfant merveilleux] tới một biểu tượng của tình yêu nước mà một số người Việt tôn vinh trao cho, ông đã trở thành biểu tượng để thực hiện khảo cứu về tiến trình vận động của xã hội Việt Nam đương thời. Bằng việc khai thác tài liệu Hán Nôm trong tổng thể tài liệu lưu trữ về Kỳ Đồng tại Lưu trữ hải ngoại Pháp (Archives nationales d’Outre-Mer, viết tát: ANOM) và kết quả khảo cứu từ Lưu trữ quốc gia của Việt Nam, bài viết nhấn mạnh một số điểm nổi bật liên quan đến phong trào yêu nước trong xã hội Việt Nam những năm cuối thế kỷ XIX - đàu thế kỷ XX.

Nguyen Van Cam, also known as Ky Dong (1875-1929) was a famous patriot in the history of Vietnam during the French colony. When he passed away at the age of 54, he had spent nearly 40 years outside o f Vietnam in some colonies of France. However, thanks to the role of a "genius child" (Ky Dong: I'enfant merveilleux) and later on, a symbol of patriot granted by some Vietnamese, he became a bright candidate for the survey which studying the patriotic development procress of then Vietnam society. By researching some Sino-Nom documents in the archives about Ky Dong at the Archives nationales d'outremer (ANOM) and the National Archives of Vietnam, tills article highlights some outstanding points related to the patriotic movement in Vietnam during the late 19th - early 20th centuries.