Giới thiệu tài liệu chữ Nôm liên quan đến tố tụng vào năm Khải Định thứ 8 (1923) - Trường hợp của quả phụ Nguyễn Thị Ngại

Abstract

Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I đang lưu trữ nhiều tài liệu đa dạng và quý hiếm, chẳng hạn như Châu bân và địa bạ triều Nguyễn, báo cáo của quan lại thời Pháp thuộc, v.v... Trong đó có những văn bàn về tố tụng dân sự và xét xử của người dân. Quan lại người Việt Nam đã gửi báo cáo cho cơ quan chức năng với đơn tố cáo hoặc bản tường trình được viết bằng chữ Nôm. Bài viết giới thiệu đơn tố cáo của quà phụ Nguyễn Thị Ngại người xã Mễ Trì huyện Từ Liêm tỉnh Hà Đông viết vào năm Khải Định thứ 8 (1923). Trong đơn tố cáo, Nguyễn Thị Ngại tường trình việc anh họ của chồng là Nguyễn Đăng Tràn đã có hành vi chiếm đoạt tài sản thuộc về người chồng quá cố của bà. Quan lại thời đó đưa vụ án ra xét xử, bảo vệ quyền lợi cho Nguyễn Thị Ngại. Thông qua các tài liệu này, chúng ta có thể quan sát xung đột trong gia đình Việt Nam liên quan đến việc tranh chấp tài sản và quyền thừa kế đương thời.

This study introduces a complaint by the widow Nguyễn Thị Ngại written in the eighth year of the Khải Định era (1923). The National Archives Center I holds a diverse and valuable collection of documents, including imperial records and land registers from the Nguyễn Dynasty, as well as reports from Vietnamese officials during the French colonial period. Among these documents are records related to civil litigation and trials involving citizens. Vietnamese officials submitted reports to the relevant authorities, which included complaints or detailed accounts written in Chữ Nôm script. In her complaint, Nguyền Thị Ngại describes how her late husband’s cousin, Nguyễn Đăng Tràn, usurped her husband’s property. The officials at that time brought the case to trial and protected Nguyền Thị Ngai's interests. Through these documents, we can observe family conflicts related to property disputes and inheritance rights in Vietnam.