Phật giáo Champa qua những dấu tích KIến trúc và di vật

Abstract

Vương quốc Champa cổ đại từng tồn tại trên dải đất miền Trung Việt Nam từ thế kỷ II đến nửa đầu thế kỷ XIX và đã để lại nhiều di sản văn hóa quý báu, góp phần làm phong phú kho tàng di sản văn hóa Việt Nam. Người dân Champa trong lịch sử coi Bàlamôn giáo là tôn giáo chính. Rất nhiều đền tháp, thánh địa được xây dựng trên dải đất miền Trung để tôn thờ các vị thần thuộc tôn giáo này. Phật giáo cũng đã được truyền vào Champa từ sớm và đã từng phát triển mạnh vào cuối thế kỷ IX, đầu thế kỳ X, với trung tâm là Phật viện Đồng Dương (Thăng Bình - Quảng Nam). Không chỉ ở Phật viện Đồng Dương mà nhiều dấu vết kiến trúc, di vật có liên quan đến Phật giáo của người dân Champa cổ tiếp tục được phát hiện rải rác ở nhiều địa bàn khắp miền Trung Việt Nam. Những kết quả nghiên cứu đó đã và đang dần dần làm sáng tỏ nhiều vấn đề trong đời sống văn hoá xã hội và tôn giáo của người dân vương quốc Champa trong lịch sử. Bài nghiên cứu này được tiếp cận từ Sử học tôn giáo, đồng thời, kế thừa kết quả nghiên cứu Khảo cổ học để phân tích, đánh giá, nhận định Phật giáo Champa qua những dấu tích và di vật hiện còn.

The ancient Champa Kingdom existed in the Central region of Vietnam from the 2nd century to the first half of the 19th century and had many valuable cultural heritages to enrich the Vietnamese cultural heritages. The Champa people historically considered Brahmanism as the main religion. Many temples and shrines were built in the Central region to worship the gods of this religion. Buddhism was also introduced to Champa early and flourished between the late 9th century and the early 10th century with the center being Dong Duong Buddhist Monastery (Thang Binh-Quang Nam). Besides Dong Duong Buddhist Monastery, many architectural traces and relics related to Buddhism of ancient Champa residents have been discovered in many areas throughout Central Vietnam. These research results have gradually clarified many issues in the cultural, social, and religious life of the people of the Champa kingdom in history. Based on Religious History, the Archaeological research, this paper analyzes, evaluates, and identifies Champa Buddhism through the remaining traces and relics.