Sơn môn Tế Xuyên-Bảo Khám giai đoạn 1841-1926 qua tư tưởng và hành trạng của ba vị sơ tổ

Abstract

Tế Xuyên-Bảo Khám xuất phát từ Hà Nam, là một sơn môn Phật giáo Đại thừa ra đời có phần muộn hơn so với các sơn môn khác ở đồng bằng Bắc Bộ, nhưng lại tạo ra những đóng góp mang dấu ấn riêng cho quá trình phát triển của Phật giáo Việt Nam. Các giai đoạn trong tiến trình của sơn môn đều có những mối liên hệ với lịch sử của Phát giáo, của đất nước. Tuy nhiên, cho tới nay chưa có nhiều nghiên cứu để làm rõ về sơn môn giai đoạn 1841-1926. Đây là giai đoạn khai mở và cùng với đó là định hình về phương hướng, vị thế và đóng góp của ba vị tổ đầu tiên, gồm Hòa thượng Tịch Viên, Hòa thượng Chiếu Chí, và Hòa thượng Phổ Tụ. Dựa trên các tài liệu mới sưu tầm dưới dạng văn bia, kinh sách được lưu trữ tại chùa tổ, và các phỏng vấn hồi cố, bài viết trình bày hành trạng và đóng góp của ba vị sơ tổ, góp phần tái hiện sơn môn Tế Xuyên-Bảo Khám ở giai đoạn nền tảng này.

Te Xuyen-Bao Kham, originating from Ha Nam, was a Mahayana Buddhist sect that was born somewhat later than other sects in the Northern Delta, however, it had unique contributions to the development of Vietnamese Buddhism. Each stage in the process of the sect had connections to the history of Buddhism in the country. However, there has not been much research to clarify the sect during the period from 1841 to 1926. This stage shaped the style, position, and contributions of the first three ancestors such as Venerable Tich Vien, Venerable Chieu Chi, and Venerable Pho Tu. Based on newly collected documents in the form of steles, the collection of scriptures stored at the ancestral temple, and retrospective interviews, the article presents the conduct and contributions of the three first ancestors of the Te Xuyen-Bao Kham in the foundational stage.