Quy trình thiết kế bài tập khai thác sự ngộ nhận nhằm phát triển năng lực nhận thức sinh học cho học sinh trong dạy học “Di truyền học người” ở cấp trung học phổ thông

Abstract

Chương trình giáo dục phổ thông môn Sinh học năm 2018 nêu rõ những phẩm chất chính, năng lực chung và năng lực sinh học cho học sinh. Năng lực nhận thức sinh học là một trong ba thành phần cốt lõi của năng lực sinh học. Việc tận dụng những quan niệm sai lầm trong thiết kế bài tập phát triển năng lực nhận thức sinh học giúp học sinh nhận ra và sửa lỗi, tự đưa ra phán đoán trong quá trình tiếp thu kiến ​​thức mới. Nghiên cứu này làm rõ khái niệm, nguồn gốc và phân loại các quan niệm sai lầm trong quá trình nhận thức. Theo đó, một quy trình thiết kế bài tập tận dụng những quan niệm sai lầm để phát triển năng lực nhận thức sinh học cho học sinh đã được đề xuất. Quy trình này cũng đã được áp dụng trong việc thiết kế một số bài tập trong dạy học Di truyền học người ở trường trung học phổ thông. Từ nghiên cứu này, giáo viên có thể thiết kế bài tập sử dụng các quan niệm sai lầm và tổ chức các cuộc thảo luận của học sinh để tự điều chỉnh quá trình nhận thức của chính mình, góp phần phát triển năng lực nhận thức sinh học của học sinh trong quá trình giảng dạy.

The 2018 Biology General Education Program states the main qualities, general competencies, and biological competencies for students. Biological cognitive competency is one of three core components of biological competencies. Capitalizing on misconceptions in designing exercises to develop biological cognitive competencies helps students to recognize and correct their mistakes and make their own judgments in the process of acquiring new knowledge. This research clarifies the concept, origins and classification of misconceptions in the cognitive process. Accordingly, a procedure of designing excercises that capitalize on misconceptions to develop students’ biological cognitive competencies was proposed. This procedure was also applied in designing some exercises in teaching Human Genetics in high schools. From this research, teachers can design exercises using misconceptions and organize students’ discussions to self-regulate their own cognitive processes, contributing to the development of students' biological cognitive competencies in the teaching process.