- Article
Authors: Jean Phillipe; Martib Vaillancourt (2024-06) - Hầu hết các nghiên cứu về mối quan hệ giữa kỹ thuật số và tôn giáo có thể được gói gọn trong chủ đề "Tôn giáo kỹ thuật số" (Digital Religion). Đây là một hiện tượng dường như có quy tắc khác biệt nhưng không quá xa lạ đối với chúng ta.
Điều chúng ta đang đối mặt không phải là tôn giáo số hóa mà là công cuộc tìm kiếm ý nghĩa của kỹ thuật số. Một số học giả đã mô tả tính tôn giáo kỹ thuật số (religiosité technologique) khi cho rằng, nó được dùng để hợp pháp hóa niềm tin vào một xã hội mới. Do vậy, nghiên cứu về số hóa sẽ dựa trên sự thần thánh hóa một tập hợp các giá trị công nghệ. Trong đó, Internet vừa là công cụ phổ biến, vừa là đối tượng chính, tượng trưng cho những giá trị này. Kh...
|
- Article
Authors: Nguyễn Duy Thanh (2024-06) - Nghiên cứu kiệu rước tượng và nghi lễ rước kiệu thề hiện niềm tin vào thần linh, tinh thần cổ kết cộng đồng trong không gian văn hóa nông nghiệp lúa nước điển hình. Với mỗi tín ngưỡng, tôn giáo, quan niệm về kiệu rước tượng và nghi lễ rước kiệu có sự khác biệt qua kết cẩu, hoa văn, hình thức rước kiệu, niềm tin của nhân dãn trong các nghi lễ truyền thống. Bằng cách tiếp cận liên ngành Tôn giáo học, Việt Nam học cùng với phưcmg pháp nghiên cứu định tính, tập trung phỏng vấn sâu, phỏng vân tham dự, nghiên ciru nhằm làm rõ phần nào kiệu rước tượng trong tín ngưỡng thờ Thành hoàng để đổi sánh với nghi lễ rước kiệu trong Công giáo của người Việt ờ châu thồ Băc Bộ. Từ đó, cung cấp những tri...
|
- Article
Authors: Hoàng Văn Chung; Trần Thị Phương Anh (2024-06) - Theo phân loại dân tộc ở Việt Nam, dân tộc Chăm bao gồm hai phân nhóm, một là các cộng đồng Chăm cư trú ở Ninh Thuận, Bình Thuận và ở các tỉnh, thành Nam Bộ, hai là cộng đồng Chăm H'rói cư trú ở Phú Yên và Bình Định. Thực tế, hai phân nhóm này khác nhau trên hầu hết các phương diện. Riêng về tôn giáo, tín ngưỡng, trong khi nghiên cứu về nhóm thứ nhất đã có rất nhiều thì các nghiên cứu về nhóm thứ hai còn rất hiếm hoi. Tín ngưỡng của người Chăm H'rói có hiện trạng và đặc trưng như thế nào? Có những thay đổi nào đã và đang diễn ra, và nguyên nhân từ đâu? Trên cơ sở xử lý các dữ liệu thu thập được từ các công trình nghiên cứu đã công bố và khảo sát thực địa, bài viết góp phần làm rõ nhữn...
|
- Article
Authors: Nguyễn Văn Quý (2024-06) - Trong diễn trình lịch sử của Champa, đến nay vẫn còn hiện diện nhiều công trình liên quan đến kinh đô, quân sự, và nhất là những công trình liên quan đến tín ngưỡng, tôn giáo độc đáo. Nhưng rất tiếc, phần lớn những công trình này trải qua nhiều thăng trầm lịch sử đã bị hư hoại và một số đã trở thành phế tích. Từ những đền tháp hiện còn, và từ kết quả khai quật khảo cổ học những năm đầu thế kỷ XX đến nay cho thấy, tín ngưỡng, tôn giáo Champa chủ yếu chịu ảnh hưởng sâu sắc văn hóa, tôn giáo Ấn Độ cổ, đó là Bà La Môn giáo và Phật giáo, song vẫn có những đặc trưng riêng. Tầng lớp vua quan, quý tộc một mặt, củng cố quyền lực bằng tôn giáo thể hiện qua nhiều công trình tôn giáo đồ sộ, mặt k...
|
- Article
Authors: Nguyễn Thị Quế Hương; Kim Thanh Sản; Hoàng Thị Thu Hường; Mai Thùy Anh (2024-06) - Vào những năm 30 của thế kỷ XX, trong những nỗ lực truyền bá đạo Cao Đài ra miền Bắc, Hội thánh Cao Đài Tây Ninh và Cao Đài Ban Chỉnh đạo đã đưa nền đạo đến Hải Phòng và Quảng Ninh. Trải qua những giai đoạn thăng trầm, đến nay, Hải Phòng có một cộng đồng đạo Cao Đài khoảng 300 tín đồ và Quảng Ninh có khoảng gần 200 tín đồ, đều thuộc Hội thánh Cao Đài Tây Ninh. Tuy nhiên, các nghiên cứu về đạo Cao Đài tại Hải Phòng và Quảng Ninh hiện nay vẫn còn hạn chế, bằng cách tiếp cận Tôn giáo học kết hợp phương pháp phỏng vấn sâu, bài viết tìm hiểu về đạo Cao Đài ở miền Bắc qua khảo cứu tại Hải Phòng và Quảng Ninh ở các khía cạnh lịch sử và hoạt động tôn giáo.
|
- Article
Authors: Trương Phúc Hải (2024-06) - Những niềm tin Hindu giáo, những hình thức thờ phượng, sự đa dạng của các nghi lễ và phong tục được nuôi dưỡng và phát triển một cách hài hòa với hệ thống vô số biểu tượng. Biểu tượng diễn đạt ý nghĩa của một thực tại sâu hơn và tinh tế hơn so với lời nói hay chữ viết. Càng đi sâu vào lĩnh vực tâm linh càng đến gần biểu tượng. Biểu tượng chính là ngôn ngữ của tôn giáo. Biểu tượng Hindu giáo có cả phi nhân dạng (aniconic) và nhân dạng hay thánh tượng (iconic). Biểu tượng phi nhân dạng đơn giản là những biểu tượng không có hình dạng con người, được dùng thay thế hình ảnh các vị thần trong thờ phượng. Đây chỉ là một phần nhỏ trong hệ thống biểu tượng Hindu giáo, tuy nhiên, chúng xuất hiệ...
|
- Article
Authors: Nguyễn Hữu Anh; Nguyễn Văn Duy; Trần Nguyễn Hoàng Chương (2024-06) - Ngày 18/12/2023, Bộ Giáo lý Đức Tin (C.D.F.) của Giáo hội Công giáo công bố Tuyên ngôn Fiducia supplicans về ý nghĩa mục vụ của các chúc lành. Sau rất nhiều năm, C.D.F. mới có một Tuyên ngôn mới và Tuyên ngôn này mở ra cho các cặp đôi đồng giới khả năng được chúc lành. Điều này, một mặt thể hiện sự khoan dung của Giáo hội đối với các cặp đôi đồng giới, mặt khác, thể hiện một bước tiến mới trong quan điểm về quyền con người của Giáo hội Công giáo. Tuy nhiên, cần phải thấy rằng, lịch sử Giáo hội Công giáo cho đến nay chưa bao giờ công nhận (hay cho phép) hôn nhân đồng giới. Do đó, Tuyên ngôn Fiducia supplicans bên cạnh những quan điểm ủng hộ thì nó cũng đứng trước những thách thức về vi...
|
- Article
Authors: Nguyễn Duy Phương (2024-01) - Bài viết này góp phần tìm hiểu quá trình phát triển từ con đường thiên lí đến con đường thuộc địa: trường hợp đoạn đường qua đèo Hài Vân. Các khía cạnh chính được nghiên cứu bao gồm: mô tả và đánh giá quá trình xây dựng, cải tạo đoạn đường bộ qua đèo Hải Vân dưới sự trị vì của hai chính quyền: triều Nguyễn (1802- 1884) và thực dân Pháp (1897-1945); bước đầu nhận định về vai trò của tuyến đường này đốì với công cuộc cai trị của triều Nguyễn và thực dân Pháp cũng như đời sống xã hội Việt Nam đương thời, qua đó cung cấp thêm góc nhìn để tiếp tục khai thác không chỉ giá trị về giao thông mà cả các giá trị về cảnh quan, văn hóa và lịch sử của tuyến đường bộ này.
|
- Article
Authors: Nguyễn Phúc Nghiệp; Nguyễn Ngọc Lan Hương (2024-01) - Năm 1861, sau khi đánh chiếm Tiền Giang, bên cạnh việc đàn áp các cuộc khởi nghĩa của nhân dân và thiết lập bộ máy thống trị, thực dân Pháp đã tiến hành các hoạt động kinh tế nhằm khai thác thuộc địa. Từ đó, kinh tế - xã hội ở địa phương có sự chuyển biến đáng kể; chế độ sở hữu ruộng đất có sự chuyển biến mới.
|
- Article
Authors: Trần Hoàng; Lê Thị Ngọc Hà (2024-01) - Từ thế kỷ XVII trở đi, nhóm lưu dân Việt đã vào định cư vùng đất Nam Bộ. Cũng từ đây mở ra một giai đoạn phát triển mới của vùng đất này. Từ một vùng đất hoang sơ dần dần trở nên sầm uất với sự phát triển mạnh của kinh tế - xã hội. Đặc biệt, nền thương nghiệp Nam Bộ sớm phát triển ngay từ buổi đầu khai phá. Hệ thống chợ và thương cảng sớm ra đời và nhanh chóng phát triển sầm uất, đô hội, sản phẩm trao đổi trên thị trường ngày càng dồi dào, thuyền buôn trong nước và nước ngoài thường xuyên lui tới nơi đây trao đổi, buôn bán hàng hóa. Cùng với quá trình khai phá, sự phát triển mạnh của nền sản xuất nông nghiệp và thủ công nghiệp, giao thông đường thủy là một trong những nhân tố tác động...
|
- Article
Authors: Nguyễn Thị Hải (2024-01) - Trong thời kỳ phong kiến tự chủ, tầng lớp Nho sĩ không chỉ được nhà nước trọng dụng mà còn được làng xã hết sức kính trọng. Bởi những ông Nghè, ông Cống, ông Cử là niềm tự hào của làng, của xã. Đặc biệt là đốì với vùng đất có nhiều khó khăn nhưng lại là đất phát tích của nhiều anh tài như vùng Thanh - Nghệ - Tĩnh thì học tập là con đường được lựa chọn trước tiên để tiến thân. Vì thế, mỗi làng xã, dù khó khăn hay sung túc đều có nhũng chế độ đãi ngộ đặc biệt đối với đội ngũ tri thức Nho học, nhất là những người thi cử đỗ đạt. Các chế độ đãi ngộ này được thể hiện qua các bản hương ước, tục lệ, điều lệ hay trong các văn bia còn lưu giữ tại các làng xã, đòng họ.
|
- Article
Authors: Nguyễn Văn Khánh; Trần Thúy Hiên (2024-01) - Giáo sư Phan Huy Lê (1934-2018) là một nhà sử học nổi tiếng, chuyên gia hàng đầu về lịch sử Việt Nam thời kỳ cổ - trung đại, được các thế hệ sinh viên tôn vinh là một trong “tứ trụ” của Khoa Lịch sử, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, nay là Trường Đại học khoa học xã hội và nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội. Trong gia tài sử học đồ sộ của ông với trên 400 công trình bao gồm các sách chuyên khảo, sách tham khảo, các bài nghiên cứu, chuyên luận khoa học, trong đó đề tài Hình thái kinh tế - xã hội (HTKT-XH) và Phương thức sản xuất châu Á (PTSXCA) đã được đặt ra từ sớm và chiếm vị trí một quan trọng trong các trước tác của ông.
|
- Article
Authors: Lê Thị Thu Hiền (2024-05) - Duyên hải Nam Trung Bộ là vùng đất có bề dày lịch sử và đa dạng sắc thái văn hóa, trong đó sắc thái văn hóa biên giới giữ vai trò nổi trội, thể hiện trong các sinh hoạt dân gian như tín ngưỡng, lễ hội, phong tục tập quán, văn học nghệ thuật,... của các thế hệ cư dân trong vùng. Trước những biến thiên của lịch sử, nhất là tác động mạnh mẽ của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước ở các tỉnh thành ven biển Nam Trung Bộ đầu thế kỷ XXI, văn hóa truyền thống, trong đó có tín ngưỡng và lễ hội của vùng dần biến đổi. Những biến đổi đó đặt ra một số vấn đề về chủ thể, niềm tin và thực hành tín ngưỡng, lễ hội, kinh phí bảo tồn... và cho thấy sự cần thiết phải có các giải pháp nhằm bả...
|
- Article
Authors: Mai Thùy Anh (2024-05) - Theo kết quả Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019, số người Hoa là 749.466 người, chiếm gần 0,78% dân số cả nước. Trong đó, tín đồ Tin Lành chiếm khoảng 0,4% tổng số người Hoa và họ tập trung chủ yếu ở thành phố Hồ Chí Minh. Người Hoa theo đạo Tin Lành là một cộng đồng rất nhỏ nhưng cũng là một đối tượng nghiên cứu đáng chú ý bởi những đặc điểm riêng về lịch sử cũng như hiện tại. Từ cách tiếp cận Tôn giáo học, bài viết tập trung làm rõ sự du nhập của đạo Tin Lành vào cộng đồng người Hoa cũng như hoạt động hiện nay của các Hội Thánh người Hoa tại thành phố lớn nhất nước ta.
|
- Article
Authors: Nguyễn Văn Hiệp; Trần Hạnh Minh Phương (2024-05) - Cuộc tranh chấp quyền lực Trịnh - Nguyễn kéo dài 45 năm (1627 - 1672) cùng với chính sách cấm đạo gắt gao của các chúa Nguyễn khiến đời sống cư dân miền Thuận Quảng không chỉ thiếu thốn về vật chất mà còn khốn khổ về tinh thần, buộc họ phải rời bản quán đi tìm đất sống và Bình An (Bình Dương ngày nay) – đất rộng người thưa là nơi lý tưởng cho những di dân Công giáo đầu tiên chọn định cư, lập nên giáo xứ đầu tiên ở Bình Dương - giáo xứ Lái Thiêu vào nửa đầu thế kỷ XVIII và trở thành nơi đặt Tòa Tổng Giám mục, chủng viện đào tạo chủng sinh. Dựa vào nguồn văn liệu của giáo xứ, bản thông tin giáo phận, công trình nghiên cứu của nhà truyền giáo và tư liệu điền dã bao gồm phỏng vấn sâu linh...
|
- Article
Authors: Trần Thị Lan Hương; Hoàng Thị Mỹ Nhị (2024-05) - Đại dịch Covid-19 đã tác động mạnh mẽ tới đời sống tín ngưỡng, tôn giáo ở Việt Nam. Trong bối cảnh đó, các cơ sở tín ngưỡng và tổ chức tôn giáo đóng vai trò quan trọng trong phát huy khối đại đoàn kết toàn dân tộc, góp phần phòng chống đại dịch. Bài viết sử dụng lý thuyết thể tục hóa tôn giáo, tiếp cận từ mối quan hệ giữa hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo và nhà nước pháp quyền; sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính mô tả với việc xử lý tư liệu thứ cấp và khảo sát thực tế, nhằm làm rõ những quan điểm và chính sách của nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo nói chung và trong thời điểm có đại dịch Covid-19, cũng như những thay đổi nhận thức và thực hành tín ngưỡng, tôn giáo của người dân và ...
|
- Article
Authors: Nguyễn Quang Hưng (2024-05) - Cả E. Durkheim và M. Weber đều không xa lạ với giới nghiên cứu Việt Nam, chỉ yếu điều này khá muộn so với nhiều nước trong khu vực vì chỉ đến gần đây một số ít tác phẩm của họ có điều kiện dịch sang tiếng Việt. Những nghiên cứu của họ cách đây một thế kỷ không hề lạc hậu, cho dù sự phát triển của ngành Tôn giáo học và Xã hội học về tôn giáo một thế kỷ qua đã có những bước tiến khổng lồ. Bài viết xin giới thiệu một số kết quả nghiên cứu chính của Durkheim và Weber qua một số tác phẩm chủ yếu, dĩ nhiên không có tham vọng khái quát lại toàn bộ những nghiên cứu của họ.
|
- Article
Authors: Nguyễn Đức Toàn (2024-04) - Thiền Vipassanā được cho là một trong những loại thiền lâu đời nhất liên quan đến những lời dạy của Đức Phật Gautama. Nó đã trở nên phổ biến trên khắp thế giới, mà cả những cá nhân thuộc mọi thành phần và tín ngưỡng, tôn giáo đều có thể tham gia. Thiền Vipassanā là một kỹ thuật thanh lọc tâm trí khỏi những suy nghĩ tiêu cực, đạt được sự bình yên về tinh thần và cải thiện cuộc sống. Cùng với đó, hiện nay Thiền Vipassanā được ứng dụng trong việc tăng cường sức khỏe thể chất và tinh thần, cải tạo nhân cách phạm nhân và người cai nghiện, với những lợi ích không thể phủ nhận. Nội dung bài viết sẽ làm rõ những đặc trưng của Thiền Vipassanā và lợi ích của nó đối với tăng cường sức khỏe thể ...
|
- Article
Authors: Nguyễn Phong Vũ (2024-04) - Trì Tôn (An Giang) là vùng đất được chọn bởi đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa từ buổi đầu khởi dựng, với bao thăng trầm để có thể phát triển và tồn tại hơn trăm năm nay. Không sai, khi nói đây là thánh địa của đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa, bởi mật độ dày về số lượng tín đồ, cơ sở thờ tự và các hoạt động tôn giáo. Hàng ngày, người tín đồ chân chính nơi đây vẫn kiên trì thực hành tôn giáo theo lời chỉ dạy của Thầy Tổ - Đức Bổn Sư Ngô Lợi. Họ không chỉ tham gia các lễ cúng diễn ra tại các cơ sở thờ tự cộng đồng của đạo mà còn nghiêm túc thực hành các nghi lễ diễn ra tại tư gia. Từ thế hệ này sang thế hệ khác, những lễ thức này vẫn được gìn giữ và lưu truyền. Dù đó là việc hành trì công phu thường nhật hay l...
|
- Article
Authors: Nhâm Thị Lý (2024-04) - Thành cổ Chính Định ở tỉnh Hà Bắc, Trung Quốc, tuy là một thành nhỏ cấp huyện nhưng có danh tiếng lẫy lừng với lịch sử tồn tại gần 2.000 năm. Trong quá khứ, Chính Định từng là một trong những trung tâm Phật giáo lớn ở miền Bắc Trung Quốc. Trải qua nhiều thăng trầm, nơi này vẫn còn lưu giữ được nhiều di tích lịch sử, văn hóa và tôn giáo tín ngưỡng phong phú, đặc biệt là các công trình kiến trúc chùa tháp Phật giáo cổ kính, độc đáo, được xây dựng tinh xảo, có giá trị mỹ thuật. Do đó, Chính Định được coi là kho tàng nghệ thuật kiến trúc cổ, là một trong những khu bảo tồn văn hóa Phật giáo của Trung Quốc. Từ năm 1994, thành cổ này là đơn vị cấp huyện duy nhất nằm trong danh sách những thà...
|